A FUNDICIÓN DOS METAIS

Neste vídeo Sergio nos explica como fabricaban as puntas de frechas ou lanzas na idade dos metais.

CAZADORES

Eduardo nos fala do Paleolitico

e como cazaban

q

A VESTIMENTA NO PALEOLÍTICO

Lara nos explica como se vestían os homes e mulleres do Paleolítico e como confeccionaban as súas roupas.

O LUME

Iván nos explica como os homes do Paleolítico chegan a dominar o lume.

WEBQUEST SOBRE OS ESPAZOS PROTEXIDOS EN GALICIA

Aqui tedes unha sinxela miniwebquest para identificar os diferentes espaxos naturais protexidos de Galicia.

Recordade que son 17.

A ver se sodes quen de completas esta ficha para cada un deles:

• O nome do espazo protexido
• a localización xeográfica.
• As características de cada espazo referidas a : relvo, fauna, vexetación...

webquest sobre espazos naturais de Galicia

ESPAZOS PROTEXIDOS DE GALICIA

Son territorios establecidos pola lei que pretenden favorecer a conservación da natureza, pola súa singularidade desde o punto de vista natural; ás veces mantéñense algunhas actividades humanas sen alterar o medio.
Segundo o nivel de protección existe diferentes categorias internacionais de conservación.
En Galicia temos 17  espazos naturais protexidos.

1. PARQUE NACIONAL MARÍTIMO E TERRESTRE DAS ILLAS ATLÁNTICAS.

Comprende as Illas galegas de : Cies, Ons, Cortegada e Sálvora.
Salientan a flora e a fauna mariñas.
En Cortegada existe un dos maiores bosques de loureiro de Europa.

<iframe width="420" height="315" src="http://www.youtube.com/embed/qhadMA23Qg8" frameborder="0" allowfullscreen></iframe>

2. PARQUE NATURAL DA BAIXA LIMIA-SERRA DO XURÉS

Situado no Suroeste da provincia de Ourense.

A vexetación está formada por carballos, castiñeiros,sobreiras, madroños e piñeiros silvestres, fundamentalmente.

Na fauna salientan a vívora , o lobo , a aguia rateira, coellos, corzos e xabaris.

OS BOSQUES GALEGOS

De non mediar a man do home a formación vexetal típica da moair parte do territorio galego teria que ser:

•  o bosque atlántico, constituido por árbores de folla caediza e ancha, principalmente carballos, con abondosas matogueiras.
• nas zonas de clima mediterráneo, máis secas, os bosques de sobreiras, aciñeiras e rebolos.

O bosque galego autóctono formouse hai uns 10.000 anos, aparecendo as bidueiras, abelairas e carballos. 

Os castiñeiros foron  difundidos polos romanos hai 2000 anos, inda que xa existiran algún exemplares no noso país.

Pero desde o primeiro momento da aparición do home os bosques galegos comezan xa a súa decadencia debido á explotación intensiva dos bosques desde a Prehistoria para o desenvolvemento da agricultura e a gandería.

Na Idade Media intensifícase a explotación destes bosques para obter madeira e carbón, destrución que foi avanzando a medida que as necesidades enerxéticas e de terras para o cultivo aumentaron.

Pero foi a introdución e posterior difusión do piñeiro desde hai 200 anos e do euclaipto, hai a penas 100 anos os que provocaron  que o bosque autóctono galego qudase reducido a pequena áreas.

A pesar de todo, Galicia é a primeira reserva forestasl do Estado. As formacións máis abundantes son as plantacións de coníferas, seguidas das frondosas autótonas,os bosques mixtos e os eucaliptais.

O 75% da masa forestal está ocupada por masas artificiais.

Podemos atopar en Galicia diferentes tipos de foramcións arbóreas naturais:

• fragas
• bosques de ribeira
• devesas 
• carballeiras

As fragas son fragmentos dos bosques naturais atlánticos caracter´siticos de Galicia, que chegasron ata os nosos días cáseque se alterar. As árbores dominantes son o carballo, a abelaira, o bidueiro ou o pradairo, e, en menor cantidade, faias, carbas, castiñeiross e especies de folla perenmne comom loureiros, acivbros e érvedos. As fragas máis representativas e mellor conservadas atópanse en O Courel e Ancares , e nalgunhas outras serras orientais e surorientais.

Os bosques de ribeira, tamén chamados bosques de galería son pequenas superficies arboradas que acompañan o percorridos dos ríos. En zonas cultivadas  redúcense a unha simple ringleira de árbores, pero os siuados nos canón e lugareds de dificil acceso para o home atopamos os mellor conservados. Están formados por bidueiras, freixos, abelaneiras, salgueriros, amieiras, sanguiños, sabugueiros, lamigueiros, chopos...segundo as zonas. Maneñen a liña da ribeira , regulan a temperatura e luminosidade das augas, proporcionan refuxio e alimento á fauna e actúan como filtros verdes que limitan a chegada de contaminantes á auga, ao tempo que serven de corredores ecolóxicos para as especies. As Fragas do Eume e o couto de Chelo, en Betanzos son dous bos exemplos destes bosques.

O NEOLÍTICO

Hi uns 10.000 anos aproximadamente o clima da Terra sofreu importantes cambios, tornándose máis cálido, o que provocou a desparición de moitos animais existentes no Paleolítico. Isto fixo que os grupos humáns que se alimentaban deles tiveran que adapatarse e inventar novos medios para conseguir o alimento necesario. Estes cambios , que se levarán a cabo de forma lenta e ao longo de moitos anos suporán un cambio moi importante na vida da Humanidade: a gricurura e a domesticación de animais.
Despois de recoller trigo e cebada salvaxes esas primeiras comunidades tentarían cultivalos e filnalmente acabarán por inventar a agricultura.
Ao mesmo tempo que se produce este descubrimento da agriculura tamén comezarían a domestricar os primeiros animais: ovellas, cabras.porcos e vacas. A práctica do pastoreo permitiu obter unha cantidade maior de alimentos-carne e leite- e aproveitar as peles e outras materias primas-ósos e hastas- para a fabricación de instrumentos. A caza seguirá constituindo unha parte importante da alimentación, completando a dieta.
Nacemento das primeiras aldeas:
Ao non ser xa preciso camiñar constantemente detrás das pezas de caza para conseguir o alimento básico aparecerán os primeiros poboados estables e un maior tempo para dedicar a outras actividades e descubrimentos. Asi aparece a cerámica, os teares , novos utensilios para o traballo agrícola...
A estabilidade nun mesmo lugar sin ter que desplazarse continualmente leva a unha progresiva especialización no traballo(antes todos cazaban)  aparecendo os primeiros artesáns e os comezos da división social.
O tecido, a oleiría os muíños de man para moer os cereais e a cesterái convértense en actividades cotiás.
O primeiro animal domesticado foi o can que colaboraría co home na caza e formaría parte inicialmente da súa dieta alimenticia.
Ao ser posible unha acumulación de excedente(producir máis do que necesitan) aparecerán as primeiras divisións sociais(uns terán maáis que outros).

O NEOLÍTICO EN GALICIA OU IDADE DA PEDRA PUÍDA.
En Galicia a caza terá unha importancia semellante á gandería durante todo o período Neolítico. Os cazadores d das etapas posteriores do Paleolítico empezaron queimando o bosque para evitar que a caza se fora, facilitándolles o pasto. Isto será aproveitado no Neolítico para cultivar estes pastos para os rabaños.
A cerámica facilitará a cocción dos alimentos e servira para almacenar os excedentes. Inicialmente fais a man moldeándose ata configurar unha forma semiesférica. Posteriormente se decorarían e cocerían en lumes abertos(sen fornos).
As primeiras aldeas neolíticas seráin simples aglomeracións de cabanas feitas con materiais perecedoiros. T
A finais desta etapa aparecen na maior parte de Europa e en Galicia unhas construcción de gran tamaño ,
que denominamos MEGALITISMO.

Mais información neste blog 

WEBQUEST

Aqui iremos creando diferentes webquest sobre os temas de coñecemento do medio que nos poden axudar a sacar adiante os proxectos de aula para facilitar a busca de información na rede. En canto lles atopedes o truco veredes que facil é buscar respostas...

A VESTIMENTA NO PALEOLÍTICO
http://phpwebquest.org/newphp/miniquest/soporte_tablon_m.php?id_actividad=24951&id_pagina=1


CAZADORES-RECOLECTORES NO PALEOLÍTICO

http://phpwebquest.org/newphp/webquest/soporte_mondrian_w.php?id_actividad=24502&id_pagina=1

A VIVENDA NO PALEOLÍTICO

http://www.webquest.es/webquest/vivenda-no-paleolitico

A IDADE DA PEDRA LASCADA

Comprende o Paleolítico , Epipaleolítico e Mesolítico, desenvólvese dende a aparición dos primeiros homínidos e remata no 5.000 a.C. Foi un período de grandes cambios climáticos que provocaron cambios na paisaxe e na fauna, a través desta época o home tamén foi cambiando ata conseguir as súas caracteristicas físicas actuais. A poboación era nómade e alimentábase da caza, da pesca e da recolleita. Vivían en covas, ao pe de abrigos, e en tendas que montaban en lugares próximos aos recursos dos que se abastecían. Todas as súas ferramentas estaban feitas de pedra, óso ou madeira. Co tempo o conxunto de útiles vaise facendo máis diverso, e responde a necesidades máis específicas e complexas. Nesta época danse os primeiros enterramentos e as manifestacións artísticas. Tanto engalanaban as covas e acubillos como se adornaban eles mesmos.

O PALEOLÍTICO INFERIOR

Iníciase coa aparición dos primeiros utensilios feitos en pedra polo Homo habilis hai dous millóns e medio de anos en África. Non sabían falar, nin como facer lume, habitaban ao aire libre e eran nómades.

Medio millon de anos despois o Homo ergaster vai poboando Europa e comeza a facer instrumentos máis evolucionados.

Hai un millón de anos, o homo heidelbergensis introducirá grandes cambios:

de refuxiará en covas e farán as primeiras chozas, perfeccionarán os insgrumentos de pedra, facendo utenesilios especializados para diferentes usos e cada vez máis eficaces. Xa sabían facer lume que utilizaban para quentarse e cociñar, e tame´n traballaban o coiro para confecccionar vestimentas e refuxios como tendas, utlizaria algun sistema de comunicación oral.

Dominaban o lume e vivían da recolleita e da caza, pero dunha caza  non planificada.

O PALEOLÍTICO MEDIO

Cazadores nómades.

Comeza cando os nosos máis antigos antepasados confeccionan os primeiros utensilios e remata cando se converten en labregos, pasados varios millóns de anos.

Vivían da caza, da pesca e da recolleita de froitos e raíces.

Vestíanse con peles e coiros e refuxiábanse en covas ou baixo as penas en acubillos, tamén facían tendas de peles e chozas con ramas no exterior.

Dependían totalmente dos animais para a súa supervivencia polo que os seguían nas súas migracións ao longo do ano. Por iso eran nómades.

Utensilios 

Empregaban pedras para confeccionar instrumentos e elaborar obxectos de madeira e de óso, pero non todas as pedras servían;tiñan que ser pedras de gran dureza e qe3u partían como o vidro, facendo cunchas. Gopeaban unha pedra contra outra e extraían así esas cunchas(lascas) e confeccionaban os instrumentos cortantes. A esta técnica denomínaselle talla ou lascado . En Galicia empregaban o perdernal, cristal de rocha, seixo e cuarcita segundo os distintos lugares próximos aos lugares de asentamento.

A vivenda.

A necesidade de abrigo frente ás inclemencias do tempo xorde só cando a necesidade fundamental de alimentación está cuberta. Inicialkmente durmían ao aire libre. Co paso do tempo construiron as primeiras vivendas, chozas feitas con pólas e tronco ás beiras dos ríos ou do mar. Cando o clima arrefriuou habitáronse as covas que foron acondicionadas con estruturas de pólas e coiro para combater as correntes de aire. Tamén buscaron reufio en acubillos baixo rocha, coñecidos como abrigos , os que arranxaban cunha especie de corta vento feito de paos, ramallos ou coiro. Ademais construiron tendas con varas e coiro facillmente trasportables.

En Galicia todos os xacementos coñeceidos do Paleolítico Inferior e medio desenvolvense ao aire libre, ao que implica o emprego de chozas ; no Paleolítico siupeior a meirande parte das ocupacións correspondense con acubillos baixo rocha, nos que se deberon montar cortaventos, inda que tamán coñecese da existencia de campamentos de tendas e algunhas covas habitadas nestes momentos.

O PALEOLÍTICO SUPERIOR

Comeza hai uns 40.000 anos coa aparición do Home de Cromañón que convivirá inicialmente co Home de Neandertal. Cada un deles producirá manifestacións culturais diferenciadas. A población expándese por todo o mundo xurdindo diferencias anatómicas que producirán os rasgos raciais distintivos.

Esta etapa, na súa meirande parte desenvólvese en fases climáticas de frio moi intenso polo qaue a povoación terá que a comodar os interiores das covas e acubillos.

A súa vestimenta tamén se fai máis complexa, con pnatalós, capuchas e guantes para protegerse do frio.

O sustento principal segue sendo a caza, pero de forma máis planificada, incluindo animais de gran tamaño como reno, mamuts, bisonte, cervo e uros(bóxidos salvaxes) utilizando técnicas de caza com o acecho e a escorrentada cotnra barrancos. Non teñen arco. As lanzas con puntas de pedra ou oso eran tiradas cun propulsor para cegar máis lonxe con máis forza.

Os instrumentos de pedra redúcense en tamaño e finalidade máis específica. Aparece unha nova técnica de talla, os instrumentos terán usos específicos e gran variabilidade nas súas formas(burís, raspadeiras…). Ademais desenvólvese a INDUSTRIA ÓSEA proporcionando agullas de coser con ollo, anzois, puntas de proyectil(azagayas) arpóns e outros utensilios.

É a época da Arte prehistórica: paredes e teitos de covas e abrigos presentan pinturas con representación de animais en diferentes actitudes. Tamén realizan colgantes e abalorios, así como gravados e esculturas humanas e de animais realizadas en arxila ou pedra.

En Galicia localízanse 6 xacementos dester período na Terra Cha. Son acubillos baixo aleiros de cuarcita ou pedra de gran correspondentes á época magdaleniense. O xacemento mási importante é o de PENA GRANDE (13000ac). No tempo NO que foi habitada documéntase unha paisaxe mixta: bosques de carballos, castiñeiros e bidueiros nas zonas máis protexidas, e paisaxes abertas de uces nas zonas máis protexidas, e paisaxes abertas de uces nas zonas altas e menos resgardadas dos fríos e ventos.

Acubillo de Pena Grande, en Vilalba

O MIÑO

É o río máis grande e caudaloso de Galicia a pesar de todos os encoros que aproveitan as súas augas. Cruza de esquina a esquina  o noso país .

VISITA A VILALBA

O pasado venres 19 de outubro os dous grupos de 5º do colexio, acompañados dos seus titores Teresa e Enrique, realizaron unha visita ao Mueso Arqueolóxico de Vilalba . Esta visita tiña como finalidade coñecer un pouco mellor a nosa historia -nesta caso a nosa Prehistoria-e situala en lugares cercanos a nos.
Durante este primeiro trimestre os alumnos de 5º traballarán diferentes aspectos da Prehistoria de Galicia, e realizarán diferentes traballos en equipo que iremos situando no andar anexo a 5ºA . Neste blog de aula iremos poñendo información pormenorizada destas actividades e suxeriremos outras posibles visitas que podedes realizar en familia. Botade unha ollada á paxina sobre A PREHISTORIA EN CAMBRE .

Nesta visita puidemos ver e tocar utensilios realizados no Paleolítico e Neolítico e inda nos deron un curso intensivo de como facían os nosos antepasados estas ferramentas. Agora entendemos porque lle chaman a IDADE DA PEDRA LASCADA.

Logo de ver un video e visitar a exposición tomamos forzas comendo un pouco e nos diriximos no autobus a visitar unha "pedra fita" que é como se chaman os menhires en Galicia. Este lle chamaban Pedrachantada .

O director do museo explicounos que os lugares onde se situaban estas pedrafitas , anos despois situarianse os "cruceiros"

Pero o que máis nos gustou foi a Penagrande  unha rocha enorme que estivo habitada no Paleolítico Superior por un grupo de cazadores-recolectores durante moito tempo. Desde alí podían divisar moi ben todo.

Agora toca reflexionar sobre todo isto para o traballo que temos que facer.

A EVOLUCIÓN DO HOME

Neste video podedes ver nuns minutos o que foi a evolución dos homínidos durante dous millóns de anos ata chegar ao que agora somos...

A PREHISTORIA NO CONCELLO DE CAMBRE

No Neolítico ou Idade da pedra puída os antigos cambreses deixaron mostras claras da súa presencia.
Esta época é a da cosntrución de dólmenes.
En Galicia os dólmenes reciben diferentes nomes- medoña, medorra, anta, mámoa, segundo se refira  ás pedras que forman a estructura ou ao conxunto funerario. Cando falemos de "anta" estarémonos a referir áo espacio interno, a chamada cámara. O termo "mámoa" refírese ao túmulo, ne dicir, ao conxunto formado polas pedras e terra que o cubren e esconden no seu interior  unha cámara foormada por grandes pedras.
  No concello consérvanse mámoas (montículos de terra que soterran un dolmen co correspondente enterramento) en Santa María de Vigo e unha necrópole megalíttica entre os concellos de Cambre, Carral e Culleredo.
Existe tamén un posible MENHIR ou pedrafita que marca os límites entre catro parroquias, o chamado Marco da Fonte Salgueiras, en Altamira.

imaxe obtida do blog de Ramon Boga (http://dolmensedemaisfamilia.blogspot.com.es/2012/05/marco-de-fonte-salgueiras-carral-cambre.html)

Existen documentos da época medieval no que se recollen datos sobre mámoas e dólmenes existentes no concello nos Montes da Pega e na parroquia de Brexo.

IDADE DO BRONCE ATLÁNTICO

Arredor do ano 2500 a.de C o home comeza a descubrir os metais.

No Museo Arqueolóxico de Santo Antón consérvase unha espada atopada no rio Mero.

O home emprega os metais non so para a actividade bélica, senon para a actividade económica , o que supón un importante avance.

Petroglifos

A este periodo corresponden tamén os PETROGLIFOS da  Pena da Nosa Señora os do Castro de Sigrás ou os de Gosende. Os motivos que aparecen neles son esquemáticos(coviñas, liñas, formas de cruz...) o que fai que sexan dificiles de interpretar.

IDADE DE FERRO

É neste período final da Prehistoria cando podemos falar dunha organización social máis complexa e organizada: a cultura castrexa . Os cambreses desta época vivían en “castros” dos que dan testemuña os nove existentes na actualidade: Sigrás, Cambre, Armental, Pravio, Meixigo, Gosende , Vigo e Frais(en Cecebre).

RECONSTRUCIÓN DO CASTRO DE ARMENTAL

Estes castros están situados en outeiros(zonas altas). Nas abas destes outeiros sitúanse os foxos e parapetos de carácter defensivo. A zona máis alta, denominada “croa”  acollía un espazo plano rodeaado por murallas de pedra e terra en suxo interior se construían as vivendas que nesta época tiñan forma circular e eran de pequeño tamaño. Ademais aí situaban tamen os almacéns, fornos, fontes ou alxibes para recoller e aproveitar as augas da chuvia. Nalgúns aparecen ruas moi rudimentarias. A situación dos castros en zonas tan elevadas e a complexidade da súa construción implican unha especialización no traballo e un claro reparto de tarefas.

Trataríase dunha sociedade altamente xerarquizada onde o papel da muller aparecería como o soporte da economía doméstica, partifipando e organizando as tarefas agrícolas, recollida de froitos, sementes e confección da roupa.

Atopáronse restos relacionados coa vestimenta propia dos seus habitantes e as técnicas para a a súa elaboración: teas de liño feitas en teares verticais, fusrolas de  barro para os fusos, epsas para suxeitar os fíos...A vestimenta dos habitantes destes castros incluia saio de liño e capa de la,calzaban, tanto homes como mulleres, botas de medio cano , altas, feitas de coiro e reforzadas con palla. e sabemos que gustaban moito dos adornos, tanto para mulleres como para homes, como se evidencia pola cantidade de alfaias e xoias conservados en numerosos castros.

Tamén muíños de man, o que nos indica unha economía baseada na agricultura

VISITA MUSEO VIRTUAL DE LA CULTURA CASTREXA     : http://www.muvicc.es/

CASTRO DE TARAMUNDI

http://www.muvicc.es/visitasvirtuales/castros/taramundi/taramundi.html

VESTIMENTA GUERREIRO CASTREXO

http://www.riograndedexuvia.com/Guerreiros%20_galaicos.htm